‘Yes we can!’ Amerika kent vele grote sprekers. Obama is hier een voorbeeld van, maar ook Steve Jobs stond bekend om zijn redenaarskunsten. En wat dacht je van Martin Luther King? De legendarische woorden ‘I have a dream…’ zullen eenieder bekend voorkomen. In Nederland zijn er echter niet veel sprekers die herinnerd worden om hun pakkende quotes.
Een belangrijk verschil tussen Nederland en de VS wat betreft politieke speeches, is dat politici en de koning(in) in Nederland vaak meer naar een inhoudelijk betoog neigen, waar politici in Amerika het publiek veel meer bespelen en daarmee welwillendheid (‘benevolum parare’ in de retorica) creëren.
Zo werd de Troonrede van dit jaar onder andere door het NRC bekritiseerd als een gortdroog verhaal, met een minimaal gebruik van retorische stijlmiddelen. Opvallend is dat de bewoners van Nederland niet aangesproken worden. Het klassieke begin ‘Leden van de Staten-Generaal..’, illustreert dit al. Hoe anders is dit bij Obama, die direct tot zijn mensen spreekt; een quote uit een van zijn speeches: ‘So tonight I want to speak directly to all those Americans who have yet to join this movement but still hunger for change. We need you to stand with us, and work with us, and help us prove that together, ordinary people can still do extraordinary things.’
Achtergrond

Het verschil in aandacht voor retoriek tussen Nederland en Amerika wordt al vroeg in de schoolperiode zichtbaar. In Amerika worden kinderen van jongs af aan getraind in het spreken en debatteren. In Nederland kennen we wel spreekbeurten, maar echt aandacht voor het mooi verwoorden van zinnen is er niet. Columnist A. Stevens van de Volkskrant kwam met een mogelijke verklaring.
Hij beschreef de (Amerikaanse) retorica als een vorm van kunst, een ritueel, een soort theater dat aan Nederlanders voorbij gaat. Hij weet dit aan de geschiedenis van ons land. De Republiek scheidde zich af van het Heilige Roomse Rijk en werd bedreigd door omringende landen, waaronder Engeland en Duitsland. Het land greep terug op zijn joodse wortels met zijn eigen identiteit. De bijbelse retoriek werd ontwikkeld, waarbij de rechtzinnigheid van het woord centraal stond, in plaats van de vorm, zoals in de Latijnse retoriek. Er heerst(e) in ons land angst voor het theatrale, omdat het geloof dan niet echt zou zijn.
Leren van Amerika
Toch hoeven aandacht voor vorm en inhoud elkaar natuurlijk niet uit te sluiten. Op internationaal vlak zouden we waarschijnlijk overtuigender over kunnen komen met een beetje meer aandacht voor retorica. Ook zou het voor meer betrokkenheid kunnen zorgen van het Nederlandse volk bij de politiek. Een van de weinige Nederlandse politici die wel veelvuldig van retoriek gebruikt maakt, Geert Wilders, is hier het levende voorbeeld van met zijn grote partij.
Laden...
