Op 12 september van dit jaar gaat Nederland weer naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen en in Amerika vinden de presidentsverkiezingen op 6 november plaats. Tussen Amerika en Nederland bestaan er heel wat verschillen in het politieke stelsel. Wat zijn nu de voornaamste verschillen?

Monarchie en republiek

Nederland is een parlementaire, constitutionele monarchie, een combinatie van een constitutionele monarchie en een parlementaire democratie. De macht ligt bij de koning(in), de ministers en het parlement. In Nederland is de macht van de monarch beperkt. De koning(in) is onschendbaar en de ministers zijn verantwoordelijk voor het doen en laten van de monarch.

De Verenigde Staten zijn een constitutionele, federale republiek met een democratische traditie. Elke vier jaar vinden er presidentsverkiezingen plaats. Een gekozen president mag maximaal twee termijnen dienen (acht jaar in totaal). Het Amerikaanse Congres is de volksvertegenwoordiging en bestaat uit de Senaat en het Huis van Afgevaardigden.

Politieke partijen in Amerika

Waar Nederland vele politieke partijen kent, strijden in het politieke stelsel in Amerika voornamelijk de Republikeinen en de Democraten om de macht. Heel globaal kun je zeggen dat de Republikeinen conservatiever zijn en de Democraten progressiever, maar in de praktijk ligt de politieke richting er vooral aan wie de partij leidt. Zo heeft Donald Trump in zijn ambtsperiode het ‘Trumpisme’ geïntroduceerd.

Ook hebben politieke partijen in Amerika geen leden, in tegenstelling tot Nederland. In Amerika zijn de partijen alleen actief in de verkiezingstijd en werken als een soort ‘kiesmachine’.

Opzet van de Amerikaanse verkiezingen

In Nederland zit de Tweede Kamer maximaal vier jaar, waarna verkiezingen plaatsvinden. Sinds 1917 bestaat in Nederland een stelsel van evenredige vertegenwoordiging: hoe meer kiezers stemmen op een politieke partij, des te meer Kamerleden deze partij in de Tweede Kamer krijgt.

In Amerika worden in jaren die deelbaar zijn door vier de president, het Huis van Afgevaardigden en een derde van de Senaat gekozen. In de andere even jaren worden het Huis en weer een derde van de Senaat gekozen. De staten kunnen zelf bepalen welk kiesstelsel ze gebruiken voor de verkiezingen van hun eigen Huis en Senaat.

Verkiezing van de president

De president wordt niet direct gekozen, maar door getrapte verkiezingen. De kiezers in de verschillende staten stemmen op kiesmannen, van wie duidelijk is welke kandidaat zij steunen. Alle kiesmannen samen vormen het zogenaamde ‘Kiescollege’ (Electoral College). Er zijn 538 kiesmannen in totaal.

Een kandidaat wordt president als hij wordt gesteund door tenminste 270 kiesmannen. Maar let op: voordat het Kiescollege zich uitspreekt voor een kandidaat, kunnen we nog niet van een winnaar spreken. Dit gebeurt altijd in het midden van de maand december.

Aantal gekozen functies

En last but not least: Amerika kent een veel groter aantal gekozen functies in de staten, provincies, steden en gemeenten dan Nederland. In Nederland worden burgemeesters bijvoorbeeld door de Kroon (de koning en de ministers) benoemd, in de VS worden ze gekozen.

Wil je meer begrijpen van Amerika en zijn politieke stelsel? Dan raden we je het boek ‘Wat is er mis met Amerika‘ van Thomas Friedman en Michael Mandelbaum aan.