Amerika en wapens: bijna een twee-eenheid. Ja, Amerika heeft iets met wapens. Als land van vrijgevochten pioniers, was het 200 jaar geleden belangrijk om je te kunnen verdedigen tegen overvallers en dieven. Maar nu leven we in de 21ste eeuw en is Amerika al lang geen land van onbeperkte vrijheid en wetteloosheid meer. Terwijl de gemiddelde burger nog altijd heel gemakkelijk aan een vuurwapen kan komen.

Sommigen vinden dat Amerika zijn verworven vrijheden ten aanzien van de verkrijgbaarheid van wapens moet opgeven. Wapens zouden alleen voorbehouden moeten zijn aan opsporingsdiensten en het leger. Maar daar is de machtige wapenlobby, verenigd in de National Rifle Association (NRA), het natuurlijk niet mee eens. Amerikanen hebben recht op hun wapen en hebben het recht om zichzelf te verdedigen. Een privilege waar je volgens hen gebruik van moet maken.

Amerika en wapens: bijna de helft bezit er een

De schattingen van het vuurwapenbezit in de VS lopen uiteen van zo’n 250 tot 300 miljoen stuks onder de burgerbevolking. ‘Er zijn meer vuurwapens dan burgers in de Verenigde Staten’, hoor je de laatste tijd ook wel.

Waarschijnlijk heeft zo’n 40 tot 50% van de Amerikanen thuis wel pistool, revolver of geweer liggen. Mensen met een vuurwapen hebben er dus vaak meerdere in huis. Voor ons Europeanen schrikbarende aantallen. Dat zou betekenen dat heel wat ‘Henk en Ingrids’ een wapen in huis hebben!

Het zijn er zo veel, dat het niet alleen om liefhebbers kan gaan. Een Amerikaanse fotograaf, Kyle Cassidy, vroeg zich af wie deze mensen zijn. Hoe ze eruit zouden zien, waar ze wonen en wat ze doen in het dagelijks leven. Hij wilde een boek maken met 100 foto’s van wapenbezitters in Noord-Amerika. Al snel stroomde zijn postbus over van brieven en mailtjes uit het hele land. Iedereen wilde wel op de foto met zijn of haar vuurwapen. Het project werd groter dan de fotograaf ooit had kunnen dromen. Bekijk zijn bijzondere werk over Amerika en wapens op www.armedamerica.org.

Bowling for Columbine

Regisseur Michael Moore maakte in 2002 (tjonge, alweer 20 jaar geleden!) een spraakmakende documentaire over de Amerikaanse geweldscultuur, gebaseerd op het vuurwapendrama in Littleton. Met Bowling for Columbine richt Moore zijn pijlen op de excessen in de Amerikaanse cultuur, met name die van wapens en geweld.

In de film stelt Moore de eenvoudige vraag: waarom komen in Amerika ieder jaar meer dan 11.000 Amerikanen door vuurwapengeweld om het leven en waarom zijn dat er bijvoorbeeld in Canada en Europa ‘maar’ enkele honderdtallen?

In verschillende fragmenten neemt hij de kijkers mee langs de uitwassen van de wapencultuur, met het drama in Littleton in 1999 als centraal thema. Zo bezoekt Moore met een slachtoffer van die schietpartij en gaat hij bij de bekende Amerikaanse supermarkt K-Mart langs, waar je kogels gewoon uit het schap kunt trekken. Op zijn werkwijze bleek later wel wat af te dingen. Zo had hij het slachtoffer van Columbine naar later bleek onjuist geportretteerd. Deze gaf aan juist vóór de verkrijgbaarheid van wapens te zijn.

In de film bezoek Moore ook nog een bank, waar je een geweer cadeau krijgt als je een rekening opent. Archiefbeelden van verre oorlogen in heden en verleden worden vertoond. Langzaamaan wordt Moores boodschap duidelijk: niet alleen thuis, maar over de hele wereld hebben de Amerikanen een angstcultuur gecreëerd, waarbij je beter eerst kunt schieten en dan kunt praten.

Profiteurs van deze cultuur zijn natuurlijk de op sensatie beluste media en de wapenfabrikanten die worden gesteund door de oppermachtige wapenlobby. Het hoogtepunt van de film is dan ook het bezoek van Moore aan de toen nog in leven zijnde voorzitter van de National Rifle Association, Charlton Heston, tegelijkertijd een beroemd acteur uit het verre verleden (meest bekend van Ben-Hur uit 1959).

Moore vraagt hem om uitleg en hanteert daarbij de botte bijl. Heston wordt overtroefd en kan alleen nog maar stamelen, beelden die de hele wereld over zullen gaan en het laatste filmoptreden van de beroemde acteur.

Wat hebben Amerikanen met wapens?

Bowling for Columbine is een achtbaanrit door de Amerikaanse cultuur van geweld. Een mix van reclamefilmpjes, historisch beeldmateriaal en haast ondraaglijke videobeelden vormen een pamflet dat aankomt als een mokerslag. Het is knap dat hij zichtbaar weet te maken hoezeer het geweld met de Amerikaanse cultuur is vervlochten. Als je wilt weten waarom Amerikanen zo veel met wapens hebben, raad ik je zeker aan om deze film te gaan zien. Maar zoals gezegd, soms gaat hij te ver en zet hij zaken wat al te zwaar aan.

Auteur Tim Krabbé die in 2012 naar eigen zeggen het definitieve boek over Columbine presenteerde, beschuldigt Moore van leugens. Moore zelf vindt het geoorloofd, omwille van de symboliek en de duidelijkheid. Hij houdt zijn landgenoten een spiegel voor. We hebben het zelf gedaan: een cultuur geschapen waarin een kleuter met een wapen naar school kan om daar een andere kleuter dood te schieten.

Meer over Amerika en wapens in het artikel ‘Waarom hebben burgers wapens in Amerika?‘ (Naar aanleiding van de tragische schietpartij op 14 december 2012 in Newtown.)